Wyniki egzaminu

Informacje o egzaminie:
  • Zawód: Technik analityk
  • Kwalifikacja: CHM.03 - Przygotowywanie sprzętu, odczynników chemicznych i próbek do badań analitycznych
  • Data rozpoczęcia: 19 maja 2025 14:49
  • Data zakończenia: 19 maja 2025 15:17

Egzamin zdany!

Wynik: 39/40 punktów (97,5%)

Wymagane minimum: 20 punktów (50%)

Pochwal się swoim wynikiem!
Szczegółowe wyniki:
Pytanie 1

Odważka analityczna przygotowana w fabryce zawiera 0,1 mola EDTA. Posiadając taką jedną odważkę analityczną, jakie roztwory można przygotować?

A. 100 cm3 roztworu o stężeniu 0,0100 mol/dm3
B. 500 cm3 roztworu o stężeniu 0,2000 mol/dm3
C. 1000 cm3 roztworu o stężeniu 0,0100 mol/dm3
D. 2000 cm3 roztworu o stężeniu 0,2000 mol/dm3
Odpowiedź, że można przygotować 500 cm3 roztworu o stężeniu 0,2000 mol/dm3, jest prawidłowa, ponieważ można to uzasadnić z definicji stężenia molowego oraz objętości roztworu. Fabrycznie przygotowana odważka analityczna zawiera 0,1 mola EDTA. Aby obliczyć, ile roztworu można przygotować o określonym stężeniu, należy zastosować wzór: C = n/V, gdzie C to stężenie, n to liczba moli, a V to objętość w dm3. W przypadku stężenia 0,2000 mol/dm3, mamy: 0,1 mola = 0,2000 mol/dm3 * V. Po przekształceniu równania do postaci V = n/C otrzymujemy V = 0,1 mol / 0,2000 mol/dm3 = 0,5 dm3, co odpowiada 500 cm3. Przygotowując roztwór o tym stężeniu, możemy wykorzystać EDTA w titracji kompleksometrycznej, co jest standardową metodą analizy chemicznej, szczególnie w badaniach jakości wody i analizie metali. Takie podejście zapewnia dokładność i zgodność z normami analitycznymi, co jest kluczowe w laboratoriach chemicznych.

Pytanie 2

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 3

Resztki szkła, osadników czy inne odpady stałe powstałe w laboratorium analitycznym powinny być umieszczone

A. w szklanych słoikach z plastikowym wieczkiem
B. w pojemnikach na odpady komunalne
C. w kartonowych opakowaniach
D. w workach z polietylenu i oznaczyć zawartość
Umieszczanie odpadów stałych typu resztki sączków oraz zbitego szkła w pojemnikach na odpady komunalne jest zgodne z obowiązującymi normami i regulacjami dotyczącymi gospodarki odpadami. Tego rodzaju odpady, ze względu na swoje właściwości, powinny być segregowane i składowane w odpowiednich pojemnikach, które są przystosowane do tego celu. Zgodnie z dyrektywami unijnymi i krajowymi, odpady te nie mogą być wrzucane do ogólnych pojemników, ponieważ mogą stwarzać zagrożenie dla ludzi oraz środowiska. Na przykład, zbite szkło w laboratoriach analitycznych wymaga szczególnej uwagi, ponieważ może powodować urazy. Praktyczne podejście do zarządzania tymi odpadami obejmuje nie tylko ich odpowiednie pakowanie, ale także prowadzenie dokumentacji dotyczącej ich pochodzenia i rodzaju. Odpowiednia segregacja i składowanie odpadów są kluczowe dla ich późniejszego przetwarzania oraz recyklingu, co pozwala na minimalizację negatywnego wpływu na środowisko i zdrowie publiczne.

Pytanie 4

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 5

Wapno palone uzyskuje się poprzez prażenie wapienia według równania: CaCO3 → CaO + CO2. Ile kilogramów wapienia należy zastosować, aby w efekcie jego prażenia otrzymać 7 kg wapna palonego, jeśli wydajność reakcji wynosi 50%?
Masy molowe: MCa = 40 g/mol, MC = 12 g/mol, MO = 16 g/mol.

A. 12,5 kg
B. 25,0 kg
C. 37,5 kg
D. 50,0 kg
Aby obliczyć ilość wapienia potrzebną do uzyskania 7 kg wapna palonego (CaO) przy wydajności reakcji wynoszącej 50%, należy najpierw zrozumieć reakcję chemiczną, która zachodzi. W reakcji CaCO3 → CaO + CO2 mol wapnia (Ca) uzyskujemy z jednego mola węglanu wapnia (CaCO3). Masy molowe są następujące: Ca = 40 g/mol, C = 12 g/mol, O = 16 g/mol, co daje masę CaCO3 równą 100 g/mol. Z przeprowadzonej reakcji wynika, że 1 mol CaCO3 daje 1 mol CaO, co odpowiada masie 56 g/mol dla CaO. Z punktu widzenia praktycznego, wydajność 50% oznacza, że aby otrzymać 7 kg (7000 g) wapna palonego, potrzebujemy 2 razy więcej węglanu wapnia, czyli 14000 g (14 kg) CaCO3. Jednak ze względu na wydajność, musimy użyć 28 kg CaCO3. Zatem, aby uzyskać 7 kg CaO, przy wydajności 50% potrzebujemy 25 kg CaCO3 na uzyskanie 14 kg CaCO3. W praktyce, te obliczenia są kluczowe w przemyśle chemicznym i materiałowym, gdzie precyzyjne dawkowanie surowców jest istotne dla efektywności produkcji, co jest zgodne z normami jakości w branży.

Pytanie 6

Skuteczny środek do osuszania

A. powinien wchodzić w reakcję z substancją suszoną i nie prowadzić do jej utlenienia.
B. powinien działać wolno.
C. nie powinien przyspieszać rozkładu suszonej substancji.
D. powinien być rozpuszczalny w cieczy, która jest suszona.
Dobry środek suszący nie powinien katalizować rozkładu substancji suszonej, ponieważ jego główną funkcją jest usunięcie wody bez wpływania negatywnego na właściwości chemiczne suszonego materiału. Katalizatory mogą przyspieszać reakcje chemiczne, co w przypadku substancji wrażliwych na utlenienie czy degradację prowadziłoby do obniżenia ich jakości oraz zmiany ich właściwości. Na przykład, w przemyśle farmaceutycznym, gdzie utrzymanie stabilności substancji czynnych jest kluczowe, stosowanie środków, które nie katalizują rozkładów jest absolutnie niezbędne. Dobre praktyki sugerują, aby wybierać środki suszące zgodne z wymaganiami danej substancji, unikając jednocześnie substancji, które mogłyby przyczynić się do degradacji. Dlatego kluczowe jest dobieranie odpowiednich metod suszenia, takich jak suszenie w próżni czy użycie substancji adsorpcyjnych, które nie mają wpływu na chemiczne właściwości suszonego materiału, co jest zgodne z normami jakościowymi takimi jak ISO 9001.

Pytanie 7

Jakie środki stosuje się do czyszczenia szkła miarowego, które zostało zanieczyszczone substancjami tłustymi?

A. mieszaninę chromową
B. gorącą wodę
C. słaby kwas
D. słabą zasadę
Mieszanina chromowa, składająca się najczęściej z kwasu siarkowego i dichromianu potasu, jest skutecznym środkiem do usuwania zanieczyszczeń tłuszczowych z szkła miarowego. Tłuszcze, które są trudne do usunięcia wodą czy łagodnymi detergentami, ulegają skutecznemu rozkładowi pod wpływem silnych utleniaczy obecnych w tej mieszaninie. Dzięki zastosowaniu mieszaniny chromowej, można osiągnąć wysoki poziom czystości szkła, co jest kluczowe w laboratoriach chemicznych, gdzie precyzyjne pomiary są niezbędne. Przykładem zastosowania tej metody jest czyszczenie kolb, pipet i innych przyrządów pomiarowych, które były używane do pracy z substancjami organicznymi. W laboratoriach stosuje się standardy czyszczenia, które zalecają użycie odpowiednich reagentów, aby nie tylko oczyścić szkło, ale również nie uszkodzić go chemicznie. Warto też pamiętać, że po użyciu mieszaniny chromowej konieczne jest dokładne wypłukanie szkła wodą destylowaną, aby usunąć pozostałości reagentów.

Pytanie 8

Na podstawie danych w tabeli określ, dla oznaczania którego parametru zalecaną metodą jest chromatografia jonowa.

ParametrMetoda podstawowa
pHmetoda potencjometryczna, kalibracja przy zastosowaniu minimum dwóch wzorców o pH zależnym od wartości oczekiwanych w próbkach wody
azotany(V)chromatografia jonowa
fosforany(V)spektrofotometria
Na, K, Ca, MgAAS (spektrometria absorpcji atomowej)
zasadowośćmiareczkowanie wobec fenoloftaleiny oraz oranżu metylowego
tlen rozpuszczony, BZT₅metoda potencjometryczna

A. PO43-
B. pH
C. NO3-
D. BZT5
Zgodnie z wynikami przedstawionymi w tabeli, chromatografia jonowa jest metodą analityczną szczególnie efektywną dla oznaczania azotanów(V), takich jak NO3-. Ta technika pozwala na wysoce selektywne i dokładne rozdzielenie anionów w roztworach, co jest niezbędne w analizach chemicznych dotyczących jakości wody i gleby. Chromatografia jonowa jest szczególnie polecana w standardach analitycznych, takich jak EPA 300.0, które dotyczą oznaczania anionów w wodach gruntowych i powierzchniowych. Dzięki tej metodzie można uzyskać bardzo niskie limity wykrywalności, co jest istotne w kontekście przepisów dotyczących ochrony środowiska. W praktyce, dzięki chromatografii jonowej, można szybko i efektywnie ocenić stężenia NO3- w próbkach, co ma kluczowe znaczenie dla monitorowania zanieczyszczeń i zarządzania jakością wód.

Pytanie 9

Urządzeniem pomiarowym nie jest

A. konduktometr
B. pehametr
C. eksykator
D. termometr
Eksykator jest urządzeniem, które nie służy do pomiarów, lecz do przechowywania substancji w warunkach obniżonego ciśnienia atmosferycznego lub w atmosferze kontrolowanej. Używany jest w laboratoriach chemicznych do zabezpieczania materiałów wrażliwych na wilgoć, powietrze lub inne czynniki atmosferyczne. Na przykład, eksykator może być stosowany do przechowywania substancji higroskopijnych, takich jak sól kuchenną, aby zapobiec ich nawilżeniu i degradacji. W praktyce, eksykatory często zawierają substancje osuszające, które pomagają utrzymać odpowiednie warunki w ich wnętrzu. W odróżnieniu od konduktometru, pH-metra i termometru, które są zaprojektowane do wykonywania precyzyjnych pomiarów fizykochemicznych, eksykator pełni jedynie funkcję przechowalniczą, co czyni go przyrządem niepomiarowym według standardów metrologicznych.

Pytanie 10

Dekantacja to metoda

A. oddzielania cieczy lub gazu od cząstek ciała stałego, które są w nich zawieszone, polegająca na przepuszczeniu zawiesiny przez przegrodę filtracyjną
B. opadania cząstek ciała stałego w wyniku działania siły ciężkości, które są rozproszone w cieczy
C. oddzielania cieczy od osadu, która polega na odparowaniu cieczy
D. oddzielania cieczy od osadu, która polega na zlaniu cieczy znad osadu
Dekantacja to taki sposób oddzielania cieczy od osadu, polegający na tym, że wlewasz ciecz znad osadu do innego naczynia. Jest super popularna w laboratoriach chemicznych i w różnych branżach, szczególnie przy oczyszczaniu i separacji. Głównym celem tego procesu jest zdobycie czystej cieczy i pozbycie się osadu, który ląduje na dnie. Przykłady? No to na przykład wino – dekantuje się je, żeby oddzielić osad, który powstaje przy fermentacji. W laboratoriach też często używają dekantacji, żeby pozbyć się osadu po reakcjach chemicznych. To prosta i skuteczna metoda, co czyni ją jedną z podstawowych technik w chemii. Ważne jest, żeby robić to ostrożnie, żeby nie zmieszać cieczy z osadem. Dobrze jest też używać odpowiednich naczyń, które pomogą ci w precyzyjnym zlaniu cieczy.

Pytanie 11

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 12

Piktogram ukazujący czaszkę oraz skrzyżowane kości piszczelowe jest typowy dla substancji o działaniu

A. korodującym na metale
B. narkotycznym
C. toksycznym dla skóry
D. żrącym dla skóry
Piktogram przedstawiający czaszkę i skrzyżowane piszczele jest powszechnie stosowany do oznaczania substancji, które mają działanie toksyczne na skórę. Oznaczenie to informuje użytkowników o ryzyku, jakie niesie ze sobą kontakt danego związku chemicznego z ciałem. Substancje toksyczne mogą powodować poważne uszkodzenia, a w niektórych przypadkach nawet prowadzić do śmierci, jeśli nie zostaną odpowiednio zabezpieczone. Przykłady substancji, które mogą być oznaczone tym piktogramem, to niektóre pestycydy, rozpuszczalniki organiczne czy chemikalia wykorzystywane w laboratoriach. Zgodnie z obowiązującymi standardami, takimi jak GHS (Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów), prawidłowe oznaczenie substancji jest kluczowym elementem zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu pracy oraz w codziennym użytkowaniu chemikaliów. Właściwe zrozumienie i respektowanie tych oznaczeń jest niezbędne do minimalizacji ryzyka zatrucia lub poparzeń chemicznych.

Pytanie 13

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 14

Etykieta roztworu kwasu azotowego(V) o koncentracji 6 mol/dm3 powinna zawierać nazwę substancji oraz

A. masę, koncentrację i numer katalogowy
B. koncentrację, producenta i wykaz zanieczyszczeń
C. masę, datę przygotowania i numer katalogowy
D. koncentrację, ostrzeżenia H oraz datę przygotowania
Poprawna odpowiedź wskazuje, że etykieta roztworu kwasu azotowego(V) o stężeniu 6 mol/dm3 powinna zawierać stężenie, zwroty zagrożeń H oraz datę sporządzenia. Umożliwia to nie tylko identyfikację substancji, ale także informuje użytkownika o potencjalnych zagrożeniach związanych z jej stosowaniem. Zwroty zagrożeń H (Hazard statements) są kluczowym elementem, który świadczy o ryzyku związanym z kontaktami, na przykład: H290 - może być żrący dla metali, H314 - powoduje poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu. Podawanie stężenia kwasu jest istotne dla oceny jego reaktywności oraz właściwego postępowania ze substancją. Data sporządzenia pozwala na śledzenie ważności roztworu oraz jego stabilności. Przykładem zastosowania jest laboratorium chemiczne, gdzie precyzyjne etykiety pomagają utrzymać bezpieczeństwo i zgodność z przepisami BHP. W branży laboratoryjnej standardy takie jak GHS (Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów) dostarczają wytycznych dotyczących etykietowania substancji chemicznych, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo pracy.

Pytanie 15

Na podstawie informacji zawartych w tabeli wskaż mieszaninę oziębiającą o temperaturze -21 °C.

Temperatura mieszaninySkład mieszaninyStosunek masowy
-15 °Clód + octan sodu10:9
-18 °Clód + chlorek amonu10:3
-21 °Clód + chlorek sodu3:1
-25 °Clód + azotan amonu1:9

A. 100 g lodu i 30 g chlorku amonu.
B. 90 g lodu i 30 g chlorku amonu.
C. 150 g lodu i 50 g chlorku sodu.
D. 10 g lodu i 3 g chlorku sodu.
Odpowiedź '150 g lodu i 50 g chlorku sodu.' jest poprawna, ponieważ odpowiada stosunkowi masowemu 3:1, co jest kluczowe przy przygotowywaniu mieszanin oziębiających. W przypadku mieszanin takich jak sól i lód, zachodzi reakcja endotermiczna, w której sól obniża temperaturę topnienia lodu, co pozwala uzyskać niską temperaturę. Zgodnie z danymi zawartymi w tabeli, dla uzyskania temperatury -21 °C, konieczne jest zastosowanie odpowiednich proporcji lodu i chlorku sodu, a 150 g lodu w połączeniu z 50 g chlorku sodu są idealnymi składnikami. Tego rodzaju mieszaniny są stosowane w różnych aplikacjach, takich jak chłodzenie w laboratoriach chemicznych, gdzie wymagana jest kontrola temperatury, a także w medycynie, gdzie stosuje się je do przechowywania próbek w niskich temperaturach. Zrozumienie tej zasady jest kluczowe w pracach laboratoryjnych i przemysłowych, gdzie kontrolowanie temperatury ma istotne znaczenie dla zachowania właściwości substancji.

Pytanie 16

Fosfor biały, z uwagi na swoje właściwości, powinien być przechowywany

A. w benzynie
B. w wodzie
C. w nafcie
D. w benzenie
Przechowywanie fosforu białego w nafcie, benzynie lub innym rozpuszczalniku organicznym jest nie tylko nieefektywne, ale także bardzo niebezpieczne. Te substancje charakteryzują się łatwopalnością, co w połączeniu z właściwościami fosforu białego stwarza wysokie ryzyko pożaru. Fosfor biały w kontakcie z naftą może prowadzić do nieprzewidywalnych reakcji chemicznych, w tym zapłonu, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa. Często występującym błędem jest mylenie nafty z wodą, co wynika z niewłaściwego zrozumienia właściwości chemicznych tych substancji. Woda jest substancją niepalną, która stabilizuje fosfor biały, podczas gdy nafta jest substancją łatwopalną, która mogłaby spowodować pożar. Podobnie, zarówno benzyna, jak i benzen są substancjami organicznymi, które mogą sprzyjać wybuchom oraz są szkodliwe dla zdrowia. W kontekście najlepszych praktyk, takie podejście do przechowywania fosforu białego jest absolutnie niewłaściwe i sprzeczne z zaleceniami instytucji zajmujących się bezpieczeństwem chemicznym. W przemyśle chemicznym oraz laboratoriach stosowane są ściśle określone procedury, które eliminują możliwość przechowywania substancji niebezpiecznych w niewłaściwy sposób, co dodatkowo podkreśla nieodpowiedzialność takich wyborów.

Pytanie 17

Oblicz masę wapienia, który został rozłożony, jeśli w trakcie reakcji uzyskano 44,8 dm3 CO2 (w warunkach standardowych).
MC = 12 g/mol, MCa = 40 g/mol, MO = 16 g/mol

A. 100g
B. 200g
C. 150g
D. 250g
Wapń w postaci węglanu wapnia (CaCO3) ulega rozkładowi termicznemu, w wyniku którego powstaje tlenek wapnia (CaO) oraz dwutlenek węgla (CO2). Reakcję można zapisać jako: CaCO3 → CaO + CO2. Zgodnie z prawem zachowania masy, ilość moli reagujących reagentów można wyznaczyć na podstawie objętości gazu wytworzonego w reakcjach chemicznych. W warunkach normalnych 1 mol gazu zajmuje 22,4 dm3. W tym przypadku mamy 44,8 dm3 CO2, co odpowiada 2 molom CO2 (44,8 dm3 / 22,4 dm3/mol = 2 mol). Z równania reakcji wnioskujemy, że 1 mol CaCO3 produkuje 1 mol CO2, więc do produkcji 2 moli CO2 potrzebujemy 2 moli CaCO3. Masa molowa CaCO3 wynosi: M = M_C + M_Ca + 3*M_O = 12 g/mol + 40 g/mol + 3*16 g/mol = 100 g/mol. Zatem 2 mole CaCO3 to 200 g. W praktyce znajomość tego procesu jest kluczowa w przemyśle chemicznym, gdzie węglan wapnia jest powszechnie stosowany, na przykład w produkcji cementu oraz jako surowiec w różnych reakcjach chemicznych. Takie obliczenia są niezwykle ważne w projektowaniu procesów przemysłowych oraz w laboratoriach chemicznych.

Pytanie 18

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 19

W urządzeniu Soxhleta wykonuje się

A. sublimację
B. dekantację
C. ługowanie
D. krystalizację
Aparat Soxhleta jest narzędziem wykorzystywanym w laboratoriach chemicznych do procesu ługowania, czyli ekstrakcji substancji rozpuszczalnych w cieczy z materiałów stałych. Jego działanie opiera się na cyklicznym procesie, w którym rozpuszczalnik, najczęściej ciecz organiczna, jest wielokrotnie przepuszczany przez próbkę materiału. Dzięki temu można efektywnie wydobyć związek chemiczny, który jest rozpuszczalny w danym rozpuszczalniku. W praktyce, metodyka Soxhleta jest szczególnie przydatna w analizie tłuszczy, olejów, a także innych substancji organicznych. Przykładowo, w analizach żywnościowych, użycie aparatu Soxhleta pozwala na skuteczne oznaczenie zawartości tłuszczu w próbkach, co jest zgodne z normami, takimi jak ISO 6492. Dobrze przeprowadzony proces ługowania w aparacie Soxhleta charakteryzuje się wysoką efektywnością, co czyni go standardem w wielu laboratoriach zajmujących się analizą chemiczną.

Pytanie 20

Naczynia miarowe o kształcie rurek poszerzonych w środku, z wąskim i wydłużonym dolnym końcem, przeznaczone do pobierania i transportowania cieczy o ściśle określonej objętości, to

A. biurety
B. pipety
C. wkraplacze
D. cylindry
Pipety to takie fajne naczynka, które trzymamy w laboratoriach, żeby dokładnie mierzyć i przenosić różne płyny. Mają specjalną budowę - szerszą część w środku i wąski koniec, co ułatwia nam nalewanie cieczy w ściśle określonych ilościach. Korzysta się z nich w wielu dziedzinach, jak chemia czy biologia, a nawet w medycynie i farmacji. Na przykład, w biologii molekularnej pipety są super do przenoszenia małych ilości chemikaliów, które potem wykorzystujemy w reakcjach PCR. W labach często używamy pipet automatycznych, bo to pozwala na jeszcze dokładniejsze pomiary i szybszą pracę. A pojemności pipet są różne, więc możemy dobrać odpowiednią do naszych potrzeb. Ważne, żeby dobrze korzystać z tych narzędzi, czyli pamiętać o kalibracji i stosować się do wskazówek producenta - to naprawdę robi różnicę.

Pytanie 21

Aby przygotować 250 cm3 0,2-molowego roztworu wodorotlenku sodu, należy odważyć

MNaOH = 40g / mol

A. 25,0 g stałego NaOH.
B. 0,05 g stałego NaOH.
C. 2,50 g stałego NaOH.
D. 2,00 g stałego NaOH.
Aby przygotować 250 cm3 0,2-molowego roztworu wodorotlenku sodu (NaOH), konieczne jest zrozumienie podstawowych zasad obliczania masy substancji chemicznych. W przypadku NaOH, jego masa molowa wynosi 40 g/mol. Przygotowując roztwór o stężeniu 0,2 mola w 250 cm3, obliczamy ilość moli, co daje nam 0,05 mola NaOH (0,2 mol/l * 0,25 l). Następnie, aby obliczyć potrzebną masę, stosujemy wzór: masa = liczba moli * masa molowa. Czyli, 0,05 mola * 40 g/mol = 2 g NaOH. W praktyce, takie obliczenia są kluczowe w laboratoriach chemicznych, gdzie precyzyjne przygotowanie roztworów ma dużą wagę. Używając tej wiedzy, można z sukcesem przygotowywać różnorodne roztwory, co jest istotne w wielu dziedzinach nauki i przemysłu, takich jak chemia analityczna, synergia materiałów czy wytwarzanie farmaceutyków. Zrozumienie tych podstawowych zasad pozwoli na bardziej efektywne i bezpieczne przeprowadzanie eksperymentów chemicznych.

Pytanie 22

Na etykiecie kwasu siarkowego(VI) znajduje się piktogram pokazany na rysunku. Oznacza to, że substancja ta jest

Ilustracja do pytania
A. rakotwórcza.
B. nieszkodliwa.
C. żrąca.
D. mutagenna.
Odpowiedź "żrąca" jest poprawna, ponieważ piktogram na etykiecie kwasu siarkowego(VI) jednoznacznie oznacza substancje, które mogą powodować ciężkie uszkodzenia tkanek. W systemie GHS (Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów) substancje żrące są klasyfikowane na podstawie ich zdolności do uszkadzania skóry oraz innych tkanek. Kwas siarkowy(VI) jest silnym kwasem, który ma zdolność do reagowania z wodą, co dodatkowo potęguje jego żrące właściwości. W praktyce, kontakt z kwasem siarkowym(VI) może prowadzić do poważnych oparzeń chemicznych, które wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. W laboratoriach i przemyśle chemicznym niezwykle istotne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa związanych z obsługą substancji żrących, takich jak stosowanie odpowiednich środków ochrony osobistej (PPE), w tym rękawic, okularów ochronnych oraz odzieży odpornych na działanie chemikaliów. Zgodność z normami bezpieczeństwa, takimi jak OSHA i CLP, jest kluczowa dla minimalizacji ryzyka związanego z narażeniem na substancje żrące.

Pytanie 23

Instalacja, do której należy podłączyć palnik, powinna być pokryta farbą w kolorze

A. szarym
B. niebieskim
C. zielonym
D. żółtym
Odpowiedź 'żółty' jest prawidłowa, ponieważ zgodnie z europejskimi standardami dotyczącymi oznaczeń kolorystycznych instalacji gazowych, szczególnie w kontekście palników, kolor żółty jest używany do oznaczania instalacji związanych z gazem. Takie oznaczenie ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa, umożliwiając łatwe zidentyfikowanie instalacji gazowych w obiektach przemysłowych oraz mieszkalnych. Praktycznie, jeśli instalacja gazowa jest pomalowana na kolor żółty, operatorzy i serwisanci mogą szybko zidentyfikować, że mają do czynienia z systemem wymagającym szczególnej uwagi, co jest kluczowe w kontekście zapobiegania awariom. Dodatkowo, w dokumentacji technicznej wielu krajów europejskich, w tym Polskim Normie PN-EN 60079, podkreśla się znaczenie użycia odpowiednich kolorów do oznaczania instalacji, co ułatwia prace konserwacyjne i serwisowe. Użycie właściwego koloru minimalizuje ryzyko pomyłek i poprawia ogólne bezpieczeństwo w miejscu pracy.

Pytanie 24

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 25

Jakie pH ma roztwór buforowy otrzymany w wyniku zmieszania 0,2 M roztworu kwasu octowego i 0,2 M roztworu octanu sodu, w stosunku objętościowym 3 : 2?

Bufor octanowy według Walpole'a
0,2 M
kwas octowy [ml]
0,2 M
octan sodu [ml]
pH
7,03,04,39
6,04,04,58
5,05,04,75
4,06,04,94
3,07,05,13

A. 4,39
B. 5,13
C. 4,58
D. 4,94
Odpowiedź 4,58 jest jak najbardziej trafna! Można ją uzyskać dzięki równaniu Hendersona-Hasselbalcha, które łączy pH, pKa oraz stosunek stężeń kwasu i zasady. Kwas octowy, czyli CH₃COOH, ma pKa w okolicach 4,76. W naszym buforze mamy stosunek 3:2 dla kwasu octowego i octanu sodu, co daje nam 0,6 M kwasu i 0,4 M zasady. Podstawiając te wartości do równania, dostajemy: pH = pKa + log([A-]/[HA]) = 4,76 + log(0,4/0,6) = 4,58. Takie obliczenia są naprawdę ważne w laboratoriach chemicznych. Kontrola pH to kluczowy sprawa w wielu procesach, na przykład w biologii molekularnej czy w produkcji leków, gdzie stabilność pH ma ogromny wpływ na działanie substancji.

Pytanie 26

W parownicy porcelanowej, w której znajduje się 2,5 g naftalenu, umieść krążek bibuły z niewielkimi otworami oraz odwrócony lejek szklany. Zatyczkę lejka zrób z korka z waty. Parownicę umieść w płaszczu grzejnym. Po delikatnym ogrzaniu parownicy, pary substancji przechodzą przez otwory w bibule i kondensują na wewnętrznych ściankach lejka... Powyższy opis dotyczy metody oczyszczania naftalenu przez

A. krystalizację
B. resublimację
C. sublimację
D. ługowanie
Odpowiedź "sublimację" jest prawidłowa, ponieważ opisany proces polega na bezpośredniej przemianie naftalenu z fazy stałej w fazę gazową bez przechodzenia przez stan ciekły. W opisanym eksperymencie, po łagodnym ogrzaniu parownicy, naftalen sublimuje, a jego pary przechodzą przez otwory w bibule, a następnie kondensują na ściankach lejka szklanego. Sublimacja jest wykorzystywana w przemyśle chemicznym do oczyszczania substancji o niskich temperaturach topnienia oraz do separacji związków chemicznych. Przykładem zastosowania sublimacji w praktyce jest oczyszczanie substancji organicznych, takich jak jod czy naftalen, gdzie proces ten pozwala na uzyskanie czystszych produktów. W kontekście standardów laboratoryjnych, sublimacja jest uznawana za metodę o wysokiej skuteczności, zapewniającą minimalne straty materiałowe i pozwalającą na zachowanie właściwości chemicznych oczyszczanej substancji.

Pytanie 27

Skalę wzorców do oznaczenia barwy przygotowano w cylindrach Nesslera o pojemności 100 cm3. Barwa oznaczona w tabeli jako X wynosi

Skala wzorców do barwy
Ilość wzorcowego roztworu podstawowego cm3 (c=500 mg Pt/dm3)01,02,03,0
Barwa w stopniach
mg Pt/dm3
05X15

A. 5,5
B. 10
C. 20
D. 7
Wybór odpowiedzi 10 mg Pt/dm³ jest poprawny, ponieważ oparty jest na założeniach dotyczących liniowej skali wzorców stosowanej do oznaczania barwy. Dla 1,0 cm³ roztworu podstawowego wartość wynosi 5 mg Pt/dm³. Zgodnie z zasadami chemii analitycznej, jeśli zwiększamy objętość roztworu podstawowego, to również proporcjonalnie wzrasta stężenie substancji, co jest zgodne z zasadą zachowania masy. W tym przypadku, dla 2,0 cm³ roztworu podstawowego, barwa będzie podwójna, co prowadzi do uzyskania wartości 10 mg Pt/dm³. Tego rodzaju podejście jest powszechnie stosowane w laboratoriach analitycznych, gdzie precyzyjne oznaczanie stężeń ma kluczowe znaczenie dla wiarygodności wyników. Zastosowanie tej metody w praktyce jest istotne dla analizy chemicznej w różnych dziedzinach, takich jak badania środowiskowe czy kontrola jakości w przemyśle chemicznym.

Pytanie 28

Próbka wzorcowa to próbka

A. przygotowana z próbki laboratoryjnej przez jej zmniejszenie
B. otrzymana w wyniku zmieszania próbek jednostkowych
C. przeznaczona w całości do jednego oznaczenia
D. o dokładnie znanym składzie
Próbka wzorcowa to próbka o dokładnie znanym składzie, co czyni ją kluczowym elementem w procesach analitycznych. W analizie chemicznej i badaniach laboratoryjnych próbki wzorcowe są niezbędne do kalibracji instrumentów pomiarowych, a także do walidacji metod analitycznych. Przykładem może być stosowanie standardów w technikach spektroskopowych, gdzie próbki wzorcowe pozwalają na uzyskanie precyzyjnych wyników pomiarów. Zgodnie z normami ISO, próbki wzorcowe powinny być przygotowane z najwyższą starannością, aby zminimalizować błędy pomiarowe. W praktyce, ich zastosowanie obejmuje również monitorowanie jakości procesu produkcyjnego, co pozwala na wykrywanie potencjalnych nieprawidłowości. Stosowanie próbki wzorcowej jest również zgodne z dobrymi praktykami laboratoryjnymi (GLP), które podkreślają znaczenie znanego składu prób w zapewnieniu wiarygodności wyników i umożliwieniu ich porównywalności. Dlatego też, rozwiązując problemy analityczne, znajomość i umiejętność wykorzystania próbek wzorcowych jest niezbędna dla każdego specjalisty w dziedzinie analizy chemicznej i biologicznej.

Pytanie 29

Zestaw do filtracji nie zawiera

A. szklanej bagietki
B. metalowego statywu
C. kolby miarowej
D. szklanego lejka
Kolba miarowa nie jest elementem zestawu do sączenia, ponieważ jej główną funkcją jest dokładne pomiarowanie objętości cieczy. W procesach sączenia, szczególnie w laboratoriach chemicznych i biologicznych, kluczowe jest oddzielenie fazy stałej od cieczy, co odbywa się najczęściej z wykorzystaniem lejek szklany, który jest niezbędny do precyzyjnego kierowania cieczy do naczynia zbiorczego. Bagietka szklana służy do przenoszenia lub dozowania niewielkich ilości substancji, a statyw metalowy jest używany do stabilizacji elementów podczas eksperymentów. W kontekście dobrych praktyk laboratoryjnych, ważne jest zrozumienie roli każdego z tych narzędzi, aby efektywnie przeprowadzać procedury analityczne, takie jak filtracja, gdzie kluczowe jest użycie lejka i odpowiednich filtrów, a kolba miarowa nie jest konieczna w tym procesie. Zrozumienie tych różnic pozwala na lepsze planowanie i przeprowadzanie działań laboratoryjnych, co jest niezbędne w pracy każdego chemika.

Pytanie 30

Oddzielanie płynnej mieszaniny wieloskładnikowej poprzez odparowanie, a następnie skraplanie jej komponentów, to proces

A. krystalizacji
B. destylacji
C. filtracji
D. koagulacji
Destylacja to proces, który polega na rozdzielaniu składników cieczy poprzez ich odparowanie i następne skroplenie. Jest to technika szeroko stosowana w różnych gałęziach przemysłu, takich jak petrochemia, przemysł spożywczy, a także w laboratoriach chemicznych. Przykładem zastosowania destylacji w przemyśle jest produkcja alkoholi, gdzie poprzez destylację fermentowanych surowców uzyskuje się wysokoprocentowe napoje. Proces destylacji wykorzystuje różnice w temperaturach wrzenia poszczególnych składników, co pozwala na ich selektywne odparowanie i kondensację. W praktyce, w destylacji frakcyjnej, stosuje się kolumny destylacyjne, które umożliwiają wielokrotne skraplanie i odparowywanie, co zwiększa efektywność rozdziału. Warto również znać standardy takie jak ASTM D86, które określają metody przeprowadzania destylacji w przemyśle naftowym, gwarantując wysoką jakość oraz powtarzalność procesów.

Pytanie 31

Aby otrzymać 200 g roztworu siarczanu(VI) sodu o stężeniu 12%, należy wykorzystać

(Na – 23 g/mol; S – 32 g/mol; H – 1 g/mol; O – 16 g/mol)

A. 68,5 g Na2SO4·10H2O i 131,5 g H2O
B. 56,6 g Na2SO4·10H2O i 143,4 g H2O
C. 22,4 g Na2SO4·10H2O i 177,6 g H2O
D. 54,4 g Na2SO4·10H2O i 145,6 g H2O
To jest świetny wynik! Odpowiedź 54,4 g Na2SO4·10H2O i 145,6 g H2O jest jak najbardziej trafna. Masz dobrą kontrolę nad obliczeniami związanymi z masą molową siarczanu(VI) sodu oraz stężeniem roztworu. Przypomnę, że masa molowa Na2SO4·10H2O to 322 g/mol, co można łatwo wyliczyć (2 * 23 + 32 + 10 * 18). Żeby zrobić 200 g roztworu o stężeniu 12%, potrzebujesz 24 g substancji rozpuszczonej (0,12 * 200 g). A z tej masy Na2SO4·10H2O wychodzi, że 54,4 g zawiera dokładnie 24 g Na2SO4, a reszta to woda – czyli 145,6 g H2O. W laboratoriach to naprawdę ważne, żeby umieć takie obliczenia, bo wpływają na wyniki eksperymentów. Fajnie, że się tym zajmujesz, bo dokładność to klucz w naszej pracy!

Pytanie 32

Czy odpady laboratoryjne zawierające jony metali ciężkich powinny zostać poddane obróbce przed umieszczeniem ich w odpowiednio oznaczonej pojemności?

A. zasypać wodorowęglanem sodu
B. rozcieńczyć wodą destylowaną
C. przeprowadzić w trudnorozpuszczalne związki i odsączyć
D. zneutralizować kwasem solnym lub zasadą sodową
Odpady laboratoryjne zawierające jony metali ciężkich powinny być przekształcane w trudnorozpuszczalne związki, a następnie odsączane, aby zminimalizować ich toksyczność i ułatwić dalsze postępowanie z nimi. Proces ten zakłada dodawanie reagentów, które reagują z metalami ciężkimi, tworząc osady, które są łatwiejsze do usunięcia. Przykładem może być dodawanie siarczanu sodu, co prowadzi do wytrącenia osadów siarczkowych. Odsączanie pozwala na oddzielenie osadu od cieczy, co jest kluczowe w zarządzaniu odpadami. Praktyki takie są zgodne z normami ochrony środowiska, które nakładają obowiązek zapewnienia, że odpady nie zanieczyszczają wód gruntowych ani innych zasobów wodnych. Z tego powodu laboratoria powinny dysponować odpowiednimi urządzeniami filtracyjnymi oraz zapewniać szkolenia dla personelu w zakresie odpowiedniego postępowania z takimi odpadami. Warto również pamiętać, że metale ciężkie, jak ołów czy kadm, mogą być szkodliwe dla zdrowia ludzkiego, dlatego tak ważne jest ich właściwe zarządzanie.

Pytanie 33

Wskaż zbiór substancji, które po rozpuszczeniu w wodzie stają się elektrolitami?

A. Cukier, sól stołowa, ocet
B. Kwas solny, gliceryna, tlenek siarki(VI)
C. Chlorek sodu, wodorotlenek sodu, kwas siarkowy(VI)
D. Glukoza, kwas azotowy(V), wodorotlenek wapnia
Prawidłowa odpowiedź to chlorek sodu, wodorotlenek sodu oraz kwas siarkowy(VI), ponieważ są to substancje, które w rozpuszczalniku wodnym dysocjują na jony. Elektrolity to substancje, które w roztworach wodnych przewodzą prąd elektryczny dzięki obecności naładowanych cząsteczek – jonów. Chlorek sodu (NaCl) po rozpuszczeniu w wodzie dissocjuje na jony sodu (Na+) i jony chlorkowe (Cl-), co czyni go doskonałym elektrolitem, często stosowanym w przemyśle spożywczym oraz w procesach biologicznych. Wodorotlenek sodu (NaOH) również rozkłada się na jony Na+ i OH-, co czyni go silnym elektrolitem, wykorzystywanym w wielu procesach chemicznych, w tym w produkcji mydeł i detergentów. Kwas siarkowy(VI) (H2SO4) w wodzie dissocjuje, tworząc jony H+ oraz jony SO4^2-, co sprawia, że jest jednym z najsilniejszych elektrolitów i znajduje zastosowanie w akumulatorach kwasowo-ołowiowych oraz w przemyśle chemicznym. Zrozumienie roli elektrolitów jest kluczowe nie tylko w chemii, ale również w biologii oraz medycynie, gdzie ich równowaga ma istotne znaczenie dla funkcjonowania organizmu.

Pytanie 34

Reagent, który reaguje wyłącznie z jednym konkretnym jonem lub związkiem, nazywamy reagente

A. grupowy
B. selektywny
C. specyficzny
D. maskujący
Odczynnik specyficzny to taki, który reaguje z jednym, ściśle określonym jonem lub związkiem chemicznym, co czyni go niezwykle przydatnym w analizach chemicznych i laboratoryjnych. Przykładem może być odczynnik nieselektywnego wykrywania jonów srebra, jakim jest chlorowodorek sodu, który wytrąca białe osady tylko w obecności jonów srebra. W praktyce, zastosowanie odczynników specyficznych pozwala na przeprowadzanie dokładnych analiz jakościowych i ilościowych, co jest kluczowe w laboratoriach chemicznych, analitycznych, a także w przemyśle farmaceutycznym i środowiskowym. Standardy ASTM i ISO promują stosowanie takich odczynników w badaniach laboratoryjnych, co podkreśla ich znaczenie w zapewnieniu wysokiej jakości wyników. W kontekście praktycznym, specyficzność odczynników jest niezwykle ważna w diagnostyce medycznej, gdzie konieczne jest precyzyjne określenie obecności konkretnych biomarkerów.

Pytanie 35

Z przedstawionego opisu wynika, że kluczową właściwością próbki analitycznej jest jej

Próbka analityczna to fragment materiału stworzony z myślą o przeprowadzeniu badania lub obserwacji. Powinna odzwierciedlać przeciętny skład i cechy materiału, który jest badany.

A. jednorodność
B. rozpuszczalność
C. roztwarzalność
D. reprezentatywność
Odpowiedź "reprezentatywność" jest kluczowa w kontekście próbki analitycznej, gdyż oznacza, że próbka powinna odzwierciedlać charakterystyki całego materiału badanego. W praktyce oznacza to, że próbka musi być pobrana w sposób, który gwarantuje, że jej skład i właściwości są zgodne z właściwościami całej partii materiału. Przykładem zastosowania reprezentatywności może być proces pobierania próbek w analizie jakościowej gleby, gdzie ważne jest, aby próbki były pobierane z różnych miejsc w polu, aby uzyskać dokładny obraz stanu całej gleby. Standardy takie jak ISO 5667 dostarczają wytycznych na temat pobierania próbek w różnych środowiskach, co podkreśla znaczenie reprezentatywności. Bez zapewnienia, że próbka jest reprezentatywna, wyniki badania mogą być mylące, co może prowadzić do błędnych decyzji w procesach przemysłowych czy badaniach naukowych.

Pytanie 36

Odpady, które w przeważającej mierze składają się z osadów siarczków metali ciężkich, nazywa się

A. bardzo toksyczne, niepalne
B. stałe, niepalne
C. toksyczne, palne
D. stałe, palne
Odpady zawierające głównie osady siarczków metali ciężkich klasyfikowane są jako bardzo toksyczne i niepalne z uwagi na ich właściwości chemiczne oraz potencjalne zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzkiego. Siarczki metali ciężkich, takie jak arsen, kadm, czy ołów, są substancjami, które mogą powodować poważne skutki zdrowotne, w tym choroby układu oddechowego, nowotwory czy uszkodzenia układu nerwowego. Odpady te, z racji swojej toksyczności, wymagają szczególnego traktowania i muszą być przechowywane oraz transportowane zgodnie z obowiązującymi normami ochrony środowiska, takimi jak dyrektywy unijne dotyczące odpadowej gospodarki (np. Dyrektywa 2008/98/WE). W praktyce, odpady tego typu często są składowane w wyspecjalizowanych składowiskach, które są zaprojektowane tak, aby zminimalizować ryzyko uwolnienia toksycznych substancji do gleby i wód gruntowych. Przykładem może być klasyfikacja takich odpadów w systemie zarządzania odpadami niebezpiecznymi, co daje możliwość ich dalszego przetwarzania lub unieszkodliwienia zgodnie z najlepszymi praktykami branżowymi.

Pytanie 37

Którą substancję można bezpośrednio wyrzucić do odpadów komunalnych?

A. Azotan(V) srebra
B. Glukozę
C. Tlenek rtęci(II)
D. Azbest
Glukoza to taki prosty cukier, który znajdziesz w wielu jedzeniu. Jest zupełnie naturalna i nasze ciała potrafią ją rozłożyć. Dlatego można ją bez obaw wrzucać do odpadów komunalnych, co oznacza, że trafia do oczyszczalni i tam można ją przerobić. Z tego, co wiem, glukoza nie szkodzi ani naturze, ani zdrowiu ludzi. Jeśli chodzi o odpady, to takie organiczne rzeczy jak glukoza są ok i można je spokojnie kompostować. W przemyśle używa się jej do produkcji żywności i jako źródło energii w fermentacji, co pokazuje, że można ją bezpiecznie utylizować. W dodatku normy takie jak ISO 14001 pomagają zarządzać środowiskiem, więc glukoza jest w tym kontekście super bezpieczna.

Pytanie 38

Aby uzyskać roztwór AgNO3 (masa molowa AgNO3 to 169,8 g/mol) o stężeniu 0,1 mol/dm3, należy rozpuścić w wodzie destylowanej i dopełnić kolbę wodą destylowaną do zaznaczonej kreski.

A. odważyć 1,698 g AgNO3, przenieść do kolby miarowej o pojemności 1000 cm3, rozpuścić w wodzie destylowanej i dopełnić kolbę wodą destylowaną do zaznaczonej kreski
B. odważyć 16,98 g AgNO3, przenieść do kolby miarowej o pojemności 100 cm3, rozpuścić w wodzie destylowanej i dopełnić kolbę wodą destylowaną do zaznaczonej kreski
C. odważyć 1,698 g AgNO3, przenieść do kolby miarowej o pojemności 100 cm3, rozpuścić w wodzie destylowanej i dopełnić kolbę wodą destylowaną do zaznaczonej kreski
D. odważyć 169,80 g AgNO3, przenieść do kolby miarowej o pojemności 1000 cm3, rozpuścić
Odpowiedź jest poprawna, ponieważ przygotowanie roztworu o stężeniu 0,1 mol/dm³ wymaga precyzyjnego odmierzania substancji chemicznych. Aby uzyskać roztwór o pojemności 100 cm³ i stężeniu 0,1 mol/dm³, należy obliczyć ilość AgNO₃ potrzebną do przygotowania takiego roztworu. Masa molowa AgNO₃ wynosi 169,8 g/mol, więc dla 0,1 mol/dm³ w 100 cm³ (0,1 dm³) potrzeba 0,01 mola tej substancji. Zatem 0,01 mola x 169,8 g/mol daje 1,698 g AgNO₃. Przeniesienie odważonej ilości do kolby miarowej o pojemności 100 cm³ i rozpuszczenie w wodzie destylowanej oraz uzupełnienie do kreski zapewnia, że otrzymujemy dokładnie przygotowany roztwór o wymaganym stężeniu. Tego rodzaju praktyka jest zgodna z najlepszymi praktykami w laboratoriach chemicznych, gdzie precyzja i dokładność są kluczowe dla uzyskania wiarygodnych wyników analitycznych.

Pytanie 39

Ile wynosi objętość roztworu o stężeniu 0,5 mol/dm3, jeśli przygotowano go z 0,1 mola KOH?

A. 200 dm3
B. 20 dm3
C. 200 cm3
D. 20 ml
Poprawna odpowiedź to 200 cm3, co odpowiada 0,2 dm3. Aby obliczyć objętość roztworu, możemy skorzystać ze wzoru: C = n/V, gdzie C to stężenie (mol/dm3), n to liczba moli substancji (mol), a V to objętość roztworu (dm3). W tym przypadku mamy stężenie C = 0,5 mol/dm3 i liczba moli n = 0,1 mol. Przekształcając wzór do postaci V = n/C, otrzymujemy V = 0,1 mol / 0,5 mol/dm3 = 0,2 dm3, co w mililitrach daje 200 cm3. Takie obliczenia są podstawą w chemii, szczególnie w praktycznych laboratoriach, gdzie precyzyjne przygotowanie roztworów jest kluczowe dla uzyskania rzetelnych rezultatów eksperymentów. Warto wiedzieć, że umiejętność obliczania objętości roztworów i ich stężeń jest niezbędna w wielu dziedzinach, takich jak farmacja, biotechnologia czy chemia analityczna.

Pytanie 40

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.